Przeradzka-Jędrzejewska Jadwiga (1902-1983)

23 lutego 1902, Moskwa - 20 stycznia 1983, Warszawa

Jadwiga Przeradzka-Jędrzejewska urodziła się w Moskwie¹), gdzie uczyła się w szkole średniej („pensja”), prowadzonej przez francuskie zakonnice do roku 1917/1918. W 1918 - po Traktacie Brzeskim, po którym zezwolono na wyjazd obywateli niemieckich² - wraz z matką i siostrami przyjechała do Polski. Maturę zdała w Łodzi, a studia w ASP (ówczesna nazwa: Szkoła Sztuk Pięknych) w Warszawie, w pracowni prof. Tadeusza Pruszkowskiego rozpoczęła w 1923 roku. W 1929 roku weszła w skład grupy artystycznej Stowarzyszenie Plastyków Szkoła Warszawska, którą współtworzyli m.in.: Teresa Roszkowska, Michał Bylina, Efraim Seidenbeutle i Menasze Seidenbeutle (bliźniacy), Wacław Ujejski, Eugeniusz Arct.

Wybrane prace

Autoportret, lata 40. XX wieku

Domy, lata 30. XX wieku

Kaseta, lata 30. XX wieku

Targ w Wiśniowcu, lata 30. XX wieku

Aniołowie, lata 30. XX wieku

Statek, lata 30. XX wieku

Portret syna (Michał Jędrzejewski), lata 40. XX wieku

Portret syna (Michał Jędrzejewski), lata 40. XX wieku

Szewc, ok. 1942

Leda z łabędziem, ok. 1942

Imieniny, ok. 1943

Portret matki (Helena Przeradzka), ok. 1945

Portret syna (Michał Jędrzejewski), 1949

Portret Czesława Bloka, lata 60. XX wieku

Bez tytułu

Portret wnuka (Piotr Jędrzejewski), ok. 1978

Portret synowej (Barbara Jędrzejewska), 1982

Portret wnuka (Piotr Jedrzejewski) ok. 1982

Brała udział w wystawach Szkoły Warszawskiej m.in.: w warszawskiej Zachęcie (1930); w salonie TPSP w Poznaniu, w galerii IPS-u w Łodzi i w Musée Rath w Genewie 1931; w wystawie grup artystycznych w Warszawie 1935, w IPS-e w Warszawie w 1936 i w 1939 roku. Jednocześnie w latach trzydziestych projektowała scenografie dla Teatru Ziemi Wołyńskiej w Łucku, a w dwóch ostatnich latach przed wojną była scenografem w Teatrze Miejskim w Bydgoszczy. W latach trzydziestych wraz z mężem Aleksandrem Jędrzejewskim podróżowała do Włoch, Francji, Grecji, Turcji i Północnej Afryki.

W czasie II wojny przebywała w Łodzi. W 1944 roku została, jako członek AK, aresztowana w tak zwanym „kotle”, a w styczniu 1945 roku zdołała uciec konwojentom podczas ewakuacji więzienia. Po realizacji jednej scenografii w Teatrze Domu Żołnierza w Łodzi, w 1946 roku przybyła do Wrocławia i rozpoczęła pracę jako scenograf w Teatrze Miejskim (działającym wówczas razem z Operą, później przekształconym w Teatr Polski). W tym okresie współrealizowała również kompozycje ścienne w Pawilonie Czterech Kopuł na Wystawie Ziem Odzyskanych (1948).

W latach 1946-1952 powstaje szereg projektów scenografii dla teatrów wrocławskich, m.in. scenografie do „Zielonych lat”(1947), „Żabusi” (1947), „Ładnej historii” (1947), „Domu otwartego”(1947) „Mirandoliny” (1948), „Szalonych pieniędzy”, „Ślubów panieńskich” (1951), „Angela, tyrana Padwy” (1952) i „Komedii” (1952) oraz kostiumy do m.in. „Snu nocy letniej” (1953), „Cyrulika Sewilskiego” (1947) „Słomkowego kapelusza” (1949), „Henryka IV na łowach” (1950) i „Borysa Godunowa”, warszawskich i dolnośląskich, które realizowała w zespole autorskim wspólnie z Aleksandrem Jędrzejewskim i Wiesławem Lange. Wówczas też powstała scenografia do reżyserowanego przez Jakuba Rotbauma „Snu o Goldfadenie” - słynnego spektaklu wystawianego w latach następnych m.in. w Paryżu, Londynie i Rio de Janeiro.

Od połowy lat pięćdziesiątych projektowała kostiumy do filmów fabularnych, m.in.: „Szkice węglem” (1956), „Zemsta” (1956), „Zadzwońcie do mojej żony” (1958), „Diabeł” (1972), a największą realizacją (setki kostiumów, wykonanych perfekcyjnie przez „Copię”) były kostiumy do „Hrabiny Cosel” w reżyserii Jerzego Antczaka (film i serial TV 1968).

W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych powstają liczne scenografie do m.in. „Wujaszka Wani”, Teatr Kameralny w Warszawie; „Spazmów modnych”, Ateneum Warszawa; „Cosi Fan Tutte”, Opera we Wrocławiu, 1960; „Cieni” (1953), „Dożywocia” (1954), „Araratu” (1956), „Heloizy i Abelarda” (1959), „Wesela Figara” (1961), „Hipnozy” (1965) i „Czajki” (1966) - Teatr Polski we Wrocławiu oraz kostiumy do „Biegu do Fragala” (1953), pierwszych spektakli Teatru Pantomimy Henryka Tomaszewskiego: „Opery za trzy grosze”(1957), „Volpone” (1961) „Wesela”(1956), „Hamleta”(1958), „Otella” (1961) „Maskarady” (1964), „Stanisława i Bogumiła” (1966), „Zemsty” (1963) i „Wizyty starszej pani” (1963) oraz scenografie i kostiumy do filmów telewizyjnych i spektakli Teatru TV, projektowane również w latach siedemdziesiątych.

W 1976 roku zaprojektowała kostiumy do „Tetydy na Skyros”, Aula Leopoldyna Uniwersytetu Wrocławskiego, 1977.

Była również autorką wielu portretów - głównie ludzi sztuki: portret prof. Władysława Wincze znajduje się w dziekanacie Wydziału AWiW ASP we Wrocławiu, a w okresie międzywojennym i tuż po wojnie była ilustratorką wielu książek.

Po II wojnie Jadwiga Przeradzka-Jędrzejewska podróżowała m.in. do Włoch, Belgii i Maroka, a z teatrami do Czechosłowacji, na Węgry i do ZSRR. Natomiast projekty scenograficzne, opracowywane do sztuk reżyserowanych przez Jakuba Rotbauma, były realizowane w Bukareszcie, Paryżu, Londynie i Rio de Janeiro.

W 1961 roku Jadwiga Przeradzka-Jędrzejewska otrzymała Nagrodę Miasta Wrocławia, a w 1977 roku podsumowaniem wieloletniej działalności artystycznej była retrospektywna wystawa w Galerii BWA „Awangarda”. Uczestniczyła też w wystawie „Malarze z kręgu Tadeusza Pruszkowskiego”, Muzeum Narodowe w Warszawie 1978.

Przypisy

¹ Ojciec Jadwigi Przeradzkiej-Jędrzejewskiej (Jan Przeradzki, absolwent łódzkiej szkoły włókienniczej), kierował przed I wojną zakładem włókienniczym w miejscowości Karabanowo, położonej w okolicach Moskwy.

²Jan Przeradzki, pochodząc z Wielkopolski, był poddanym Cesarstwa Niemieckiego.

Rodzina

Jędrzejewski Aleksander (1903-1974), mąż

Jędrzejewski Michał Kosma (ur. 1934), syn

Jędrzejewski Piotr (ur. 1964), wnuk