Liszkowski Witold - Fotografia japońska
Album Zygmunta Wielowiejskiego Japonia na starej fotografii to zupełne novum na polskim rynku wydawniczym. Prezentuje unikalny i niepowtarzalny obraz kulturowo-obyczajowy dziewiętnastowiecznej Japonii.
Zjawiskowa, poetycka fotografia. Zamglone, delikatne pejzaże, tajemnicze gejsze, odległe świątynie i posągi, ascetyczni, skupieni mnisi, migotliwe porty, panoramy drewnianych, parterowych osad, statyczne i wystylizowane ceremonie, majestatyczni, dumni samurajowie, spowita niezwykłą, powietrzną aurą, odbita w wodzie Fudżijama, pozowane sceny rodzajowe to najczęstsze jej tematy. Fotografie łączy subtelny modelunek, impresyjny i poetycki charakter, aura nieznanych, egzotycznych miejsc, nieprzenikniony, odmienny od europejskiego klimat. Świat tej fotografii to obraz feudalnej, hierarchicznej Japonii – kraju żyjącego od wieków w rytmie swoistego, niepowtarzalnego czasu, odmiennego od reszty świata.
Wiele z tych wątków i nowości zauroczyło artystyczny Paryż: twórców rodzącego się impresjonizmu i modernizmu. Wielbicielami japońskiego, kolorowego drzeworytu ukiyoe byli między innymi: Edouard Manet, Edgar Degas, Claude Monet, Paul Gauguin, a w szczególności Vincent van Gogh. Artysta ten pragnął przeniknąć tajemnice japońskiej sztuki: jej sposób pojmowania obrazu, operowania charakterystyczną, falującą linią, płynny i niespokojny kontur, świetlistość kolorystyczną, syntetyczne i oszczędne operowanie formą, specyficzne spłaszczenie bez perspektywy zbieżnej. Wszystkie te wyróżniki, tak odmienne od europejskiej tradycji obrazowania i widzenia świata, inspirowały i pobudzały wyobraźnię oraz eksperymenty formalne modernistycznych artystów europejskich. Ogromna popularność i uwielbienie barwnych drzeworytów ukiyoe przez Japończyków naprowadziło Felice Beato – wenecjanina, twórcę podstaw fotografii w Kraju Kwitnącej Wiśni – na genialny i niezawodny pomysł formalno-artystyczny. Zatrudniał on w swoim laboratorium artystów malarzy oraz kolorystów, tworząc barwne, fotograficzne odbitki albumowe. Fotograf ten wykreował obrazy niepowtarzalne, unikalne, które – oprócz specyfiki tematycznej – nabrały dzięki kunsztownej kolorystyce niebywałej siły wyrazu. Do swojego studia zapraszał przedstawicieli różnych klas społecznych feudalnej Japonii. Wykonywał fotografie pejzażowe i rodzajowe, wydawał albumy oraz kształcił rodzimych artystów.
Europejscy artyści stworzyli podstawy fotografii japońskiej, natomiast osiągnięcia formalne sztuki feudalnej i tajemniczej Japonii wspaniale inspirowały nowoczesną sztukę europejską.
Polecam gorąco album Zygmunta Wielowiejskiego. Jest to doskonałe przybliżenie fotograficznego portretu Japonii w okresie historycznych przeobrażeń przełomu XIX i XX wieku.
Witold Liszkowski - www.liszkowski.witold.artwroc.com
Wydawnictwo Klubu Muzyki i Literatury we Wrocławiu
